ترنس پی آر کی (TransPRK)

لیزیک، لازک، فمتو لیزیک (Femtolasik) و ترنس پی آر کی (TransPRK)

در لیزیک (LASIK) با استفاده از لیزر، بافت پوشش دهنده چشم – خارجی‌ترین سطح (با ضخامت 160-110 میکرون) – از مابقی قرنیه جدا می‌شود اما در عمل لازک (LASEK)، اپیتلیوم با استفاده از الکل نرم شده و به صورت زبانه‌ای کنار زده می‌شود. بعد از اتمام درمان لیزر، این زبانه به جای خود برگردانده شده و توسط بانداژهای طبیعی دوباره متصل می‌گردد. در روش فمتو لیزیک (Femtolasik) حدود 900-110 میکرون از ضخامت اپیتلیوم توسط لیزر به صورت یک فلپ جدا می‌شود. بعد از کنار زدن آن عمل ابلیشن قرنیه جهت اصلاح عیب انکساری انجام می‌شود. تکنیک ترنس پی آر کی (TransPRK) یکی از روش‌های پیشرفته جراحی عیوب انکساری است که می‌تواند بینایی بیمار را بهبود بخشیده و نیاز به عینک را بر طرف سازد. در لیزیک به دلیل برداشته شدن قسمتی از قرنیه بیمار و بازگرداندن مجدد آن، احتمال ضعیف‌تر شدن ساختار قرنیه وجود دارد که عوارضی مانند اکتازیا، بهبود دیرتر اپیتلیوم قرنیه، خشکی قرنیه، عوارض مربوط به فلپ برداشته شده و در برخی موارد، احتمال دید‌ن هاله و درخشندگی زیاد بعد از جراحی را به وجود می‌آورد. در روش لازک نیز به دلیل استفاده از الکل در عمل جراحی، بافت قرنیه تحریک شده و زمان بهبودی بیمار را طولانی‌تر می‌کند. همچنین بعد از جراحی به روش‌های پی آر کی (PRK) قدیمی‌ و نیز روش لازک، کدورت قرنیه گزارش شده است. تفاوت روش ترنس پی آر کی (TransPRK) و لازک این است که در TransPRK اپیتلیوم کنار زده نمی‌شود بلکه به طور کامل توسط لیزر برداشته می‌شود. بعد از عمل لیزر، چشم با لنز پوشانده شده تا اپیتلیوم ترمیم شود. روش ترنس پی آر کی (TransPRK) در مقایسه با لیزیک فرآیند بهبود سریع‌تری دارد و بعد از عمل بیمار درد کمتری خواهد داشت. این روش جراحی لیزر چشم برای افرادی که نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم کم یا متوسط دارند، مناسب است. در صورتی که قرنیه بیمار نازک باشد امکان درمان عیوب انکساری چشم با استفاده از این روش وجود خواهد داشت.

جراحی ترنس پی آر کی (TransPRK)

روش ترنس پی آر کی (ترنس اپیتلیال فوتوریفرکتیو کراتکتومی) از گسترش روش‌های استاندارد لازک و پی آر کی (PRK) مطرح شده است. تکنیک پی آر کی با لیزر اولین روش جراحی انکساری بوده و از اواخر سال 1990 به عنوان روش درمانی برای اصلاح بینایی مورد استفاده قرار گرفته است.

با استفاده از تکنولوژی مدرن لیزر، TransPRK یک درمان تمام لیزری بوده که درد حاصل از جراحی را به شکل قابل توجهی کاسته است. در این روش اپیتلیوم سطحی که قابلیت بازیابی دارد نه با ابزارهای برش بلکه با لیزر برداشته می‌شود بنابراین برداشتن آن آسان‌تر و دقیق‌تر خواهد بود.

برداشتن اپیتلیوم و درمان اصلی لیزر در یک مرحله انجام می‌شود. این امر کوتاه‌تر شدن زمان درمان، کاهش خطر خشک شدن قرنیه و جلوگیری از اصلاح بیش از حد قرنیه را ممکن می‌سازد.

مراحل جراحی ترنس پی آر کی (TransPRK) عبارتند از:

• بالاترین لایه سطحی (اپیتلیوم) با استفاده از لیزر برداشته می‌شود.
• نواقص بینایی توسط لیزر اصلاح می‌گردد.
• بعد از عمل لیزر، ناحیه ترمیم شده به وسیله لنز‌های تماسی پوشانده می‌شود. لنزها تا زمان ترمیم اپیتلیوم که معمولاً تا 3 روز به طول می‌انجامد، بر روی قرنیه قرار دارند و بعد از آن برداشته می‌شوند.
• از آنجا که ناحیه ترمیم شده کوچکتر از روش پی آر کی (PRK) است فرآیند ترمیم سریع‌تر صورت می‌گیرد.

تمامی جراحی‌های لیزر جهت تصحیح بینایی به وسیله شکل‌دهی قرنیه یا سطح شفاف قدامی چشم به منظور تمرکز عبور نور از قرنیه بر شبکیه استفاده می‌شود. در درمان لیزری، اشعه‌های سرد پالسی از نور فرابنفش بر روی سطح قرنیه تابانده می‌شود.

پروژه تحقیقاتی روش اصلاح شده ترنس پی آر کی (Refined TransPRK)

روش اصلاح شده ترنس پی آر کی (Refined TransPRK) یکی از جدیدترین تکنیک‌های جراحی رفع عیوب انکساری با لیزر است که برای اولین بار در ایران توسط دکتر ادیب مقدم با دستگاه لیزر SCHWIND AMARIS آلمان انجام شد. دکتر ادیب مقدم بر اساس آخرین یافته‌ها و توصیه‌های علمی در این زمینه و نیز با بهره‌گیری از دانش و تجارب کسب شده، در مورد هر بیمار بر اساس مشخصات دموگرافیک (مانند سن و جنسیت) و مشخصات اُپتیکال (مانند نوع عیب انکساری، شدت عیب انکساری، ضخامت قرنیه، ابریشن‌های (Aberration) سطوح قرنیه و …)، مختصات جراحی را Individualized می‌کنند؛ به عبارت دیگر برای برنامه‌ریزی روش جراحی، یک نوموگرامی طراحی و استفاده می‌شود که در آن بر اساس ویژگی‌های خاص هر بیمار مختصات مراحل مختلف جراحی اصلاح می‌گردد که این تطابق شرایط عمل با وضعیت بیمار باعث هر چه بهتر شدن کمیت و کیفیت بینایی وی بعد از جراحی خواهد شد.

یکی از فاکتورهای مؤثر در نوموگرام، ابریشن است. ابریشن در هر سیستم اُپتیک (از جمله چشم) به هر گونه انحراف عملکرد سیستم از حالت ایده‌آل پیش بینی شده با مدل‌های هندسی – فیزیکی اطلاق می‌شود. در سیستم اُپتیک چشم این پدیده می‌تواند منجر به اختلالاتی همچون دوربینی، نزدیک‌بینی، آستیگماتیسم اولیه یا اختلالات درجه بالاتر از جمله اعوجاج تصویر (Distortion)، دنباله‌دار شدن تصویر هر نقطه (Coma)، ایجاد هاله در اطراف تصویر هر شیء (Halo due to Spherical Aberration) و مواردی از این دست شود. امروزه تکنولوژی لازم برای بررسی پروفایل ابریشن درجه بالای قرنیه وجود دارد. اهمیت این موضوع از این بابت است که بررسی این پروفایل در هر بیمار و توجه به آن در طراحی برنامه جراحی باعث می‌شود که جراحی انجام گرفته نه تنها ابریشن‌های درجه پایین (مثل دوربینی یا نزدیک‌بینی) بلکه ابریشن‌های درجه بالا مثل اعوجاج، هاله و … را نیز هدف قرار داده و اصلاح کند که این مسأله در بهبود هر چه بهتر کیفیت بینایی فرد (علاوه بر کمیت بینایی) مؤثر خواهد بود.

از طرفی استفاده از جراحی لیزری عیوب انکساری چشم در مورد بیماران مبتلا به دوربینی و آستیگماتیسم همواره مورد چالش بوده است. چرا که میزان موفقیت جراحی و نیز پایداری وضعیت بینایی در این گروه از بیماران به خوبی سایر بیماران نیست.

گروه دوربین: در بررسی‌های انجام گرفته بر روی بیماران دوربین جراحی شده توسط دکتر ادیب مقدم، بعد از پیگیری بیماران (برای مدت میانگین یکسال بعد از جراحی) 83% بیماران حدت بینایی 90% و بالاتر داشته و بیش از 90% بیماران شماره چشمی در حد 5/0± داشتند. اطلاعات بدست آمده نشانگر کارایی این روش جراحی و نیز پایداری اصلاحات انجام شده در این گروه از بیماران است.

گروه آستیگمات بالای شماره نیم: در بررسی‌های انجام گرفته بر روی بیماران آستیگمات (حداقل شماره نیم) جراحی شده توسط دکتر ادیب مقدم، بعد از پیگیری بیماران (برای مدت 2 سال بعد از جراحی) 85% بیماران حدت بینایی 90% و بالاتر داشته، 88% بیماران شماره چشمی در حد 5/0± داشته و 86% بیماران آستیگماتیسم نیم یا کمتر داشتند. اطلاعات بدست آمده نشانگر کارایی این روش جراحی و نیز پایداری اصلاحات انجام شده در این گروه از بیماران است.

با انتخاب روش اصلاح شده ترنس پی آر کی (Refined TransPRK)، اپیتلیوم معمولاً کمتر از 48 ساعت بهبود می‌یابد. بیمار دید بهتری نسبت به دید استاندارد بدست می‌آورد و رضایت بیشتری از نتیجه جراحی خواهد داشت. آنالیزهای انجام گرفته بر روی اطلاعات قبل از عمل و اطلاعات پیگیری بیماران نشان می‌دهد که طی شش ماه بعد از جراحی، 95% بیماران حدت بینایی 20/20 و بیشتر کسب کرده‌اند. همچنین تا ماه ششم، شماره عیب انکساری 99% بیماران تحت عمل در محدوده (شماره مطلوب ± نیم شماره) قرار گرفت که تمامی این آمار و ارقام نشان دهنده میزان بالای موفقیت و کارایی این روش جراحی است.

همچنین طبق بررسی‌های انجام گرفته میانگین شدت دردی که بیماران در طول 48 ساعت بعد از عمل داشته‌اند 2-0 (از 10 نمره) بوده است که نشانگر شدت بسیار پایین درد بعد از عمل در بیماران است.

از طرفی احتمال کدورت و خشکی قرنیه پایین بوده و حساسیت کنتراست چشم بیمار معمولاً بهبود پیدا می‌کند. تغییر اعوجاجات قرنیه در این بیماران، از نظر بالینی اهمیت ندارد. همچنین به علت عدم ایجاد فلپ، عوارض مربوط به آن نیز در این روش وجود نخواهد داشت.

هیچ یک از بیمارانِ دکتر ادیب مقدم که تحت این جراحی قرار گرفته‌اند، درخشندگی شدید (Glare Flare) بعد از جراحی را گزارش نکرده‌اند.

آنالیز انجام گرفته بر روی اطلاعات پیگیری بیماران نشان می‌دهد با گذشت حدود 2 سال از عمل جراحی، حداقل 90% بیماران شماره چشمی حدود 5/0± داشته و 81% بیماران دارای حدت بینایی 90% و بالاتر هستند؛ که این اطلاعات به خوبی پایداری وضعیت بینایی بعد از عمل و عدم عود علائم را نشان می‌دهد.

تیم همکار پروژه

این طرح در سال 1389 در مرکز تحقیقات بیمارستانی با همکاری گروهی از محققین برجسته پایه‌ریزی شد. نتایج این مطالعه در کنگره‌های داخلی و بین‌المللی ESCRS، ASCRS، WOC، MEACO و AAO به چاپ رسیده است. در حال حاضر، مطالعات بیشتری با پیگیری بیماران در حال انجام است تا نتایج به صورت کامل‌تری در مقالات ارائه شود. در اقدامی دیگر، این پروژه به عنوان یک طرح تحقیقاتی مشترک با Augenklinik Aschaffenburg در آلمان بر روی بیماران تحت ترنس پی آر کی (TransPRK) تعریف شده است.

همکاران طرح: دکتر فرساد نوری‌زاده، دکتر مهدی اصلانی، دکتر امیر هوشنگ امیدواری، دکتر بهرام سلمانیان، دکتر فاطمه عدیلی مقدم و دکتر سعید سلیمان جاهی در ایران و Dr. Samuel Arba Mosquera و Dr. Roberta Watter-Finke در آلمان.

برای مشاهده مقالات و سخنرانی‌های دکتر ادیب مقدم کلیک کنید.