کلاژن کراس لینک چیست؟

اتصال بین کلاژن‌های قرنیه یا کلاژن کراس لینک (Collagen Cross Linking-CXL) تکنیکی است که با اعمال ریبوفلاوین (نوعی ویتامین B) به قرنیه و پس از آن اعمال اشعه ماورای بنفش A جهت تقویت اتصال‌های شیمیایی کلاژن‌ها در قرنیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از روش درمانی کلاژن کراس لینک ، توقف تغییر شکل‌های نامعمول در قرنیه است که با نام اکتازیا شناخته می‌شود. تغییر شکل‌های ناشی از اکتازیا معمولاً با نازک شدن قرنیه و افزایش انحنای قدامی یا خلفی آن همراه است که معمولاً به آستیگماتیسم و میوپیای شدید می‌انجامد. رایج‌ترین شکل اکتازیا، کراتوکونوس یا قوز قرنیه (Keratoconus) است که امکان دارد به ندرت بعد از جراحی اصلاح دید توسط لیزر مانند لیزیک رخ دهد.

کلاژن کراس لینک به دو روش انجام می‌شود:

  • برداشتن اپیتلیوم: در این روش، یک لایه نازک از سطح قرنیه برداشته می‌شود تا امکان نفوذ سریع‌تر ریبوفلاوین مایع فراهم گردد.
  • ترنس اپیتلیال: در این روش، اپیتلیوم حفظ می‌شود اما نیازمند زمان بیشتری برای نفوذ ریبوفلاوین خواهد بود.

کلاژن کراس لینک با ریبوفلاوین و اشعه ماورای بنفش A به عنوان روش درمانی برتر برای بیماری‌های چشمی چون کراتوکونوس، دژنراسیون حاشیه‌ای شفاف (Pellucid Marginal Degeneration) و ضعف قرنیه (اکتسیا) بعد از لیزیک می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلاژن کراس لینک قرنیه می‌تواند با هدف بهبود سریع‌تر دید، در ترکیب با روش‌های دیگر به کار رود. جراحی قرار دادن حلقه‌های درون قرنیه (Intacs) می‌تواند همراه با روش کلاژن کراس لینک قرنیه استفاده شود. همچنین اصلاح سطح قرنیه با هدایت توپولوژی قرنیه نیز به عنوان تکنیکی موفق مطرح شده است.

تکنیک جراحی کلاژن کراس لینک

هدف اصلی در مرحله اول درمان، رساندن ریبوفلاوین به قرنیه است. ابتدا در چشم بیمار قطره بی‌حسی چکانده می‌شود. بعد از رساندن میزان کافی ریبوفلاوین ممکن است بیمار تحت اشعه ماورای بنفش A با فاصله‌ای اندک و به مدت 30 دقیقه قرار گیرد.

بعد از تشعشع، قطره‌های آنتی‌بیوتیک استفاده شده و بانداژ لنزها قرار داده می‌شود.

بهترین گزینه برای انجام کلاژن کراس لینک چه کسانی هستند؟

بیماران با ناهنجاری‌های اکتاتیک قرنیه مانند کراتوکونوس و دژنراسیون حاشیه‌ای شفاف که در مراحل اولیه بیماری قرار دارند مشروط بر اینکه درمان، قبل از گسترش قابل توجه بیماری و از دست دادن دید در اثر اکتازیا صورت گیرد.

در بیشتر موارد، هنگامی که بیمار تحت درمان کلاژن کراس لینک قرنیه قرار می‌گیرد، شکل قرنیه تغییری نکرده یا بهتر می‌شود. این امر سبب بهتر شدن دید بیمار خواهد شد.

همچنین از روش کلاژن کراس لینک در درمان زخم‌های قرنیه (Corneal Ulcers) که به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخگو نبوده‌اند نیز استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیب ریبوفلاوین و اشعه ماورای بنفش در رفع برخی عفونت‌های قرنیه نیز مؤثر است.

در بعضی بیماران که به جراحی‌های لیزر جهت اصلاح دید نیاز دارند نیز به منظور تقویت سطح چشم، استفاده از روش کلاژن کراس لینک قرنیه قبل از اعمال لیزر لازم است.

مزایای روش کلاژن کراس لینک

  • افزایش صلبیت قرنیه
  • افزایش مقاومت قرنیه و پایداری بیومکانیکی آن
  • جلوگیری از پیشرفت بیماری
  • تأخیر در جراحی پیوند قرنیه
  • کاهش نزدیک بینی و آستیگماتیسم ناشی از کراتوکونوس
  • امکان استفاده از لنزهای تماسی
  • کاهش ریسک اکتازیا با درمان لیزر اکسیمر

مراقبت‌های بعد از عمل

تا ترمیم کامل اپیتلیوم که معمولاً 5 روز طول می‌کشد، لنز نرم یا سخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی موارد، مدت زمان بیشتری برای ترمیم اپیتلیوم مورد نیاز است.

  • در ماه اول، دید فرد معمولاً بدتر از قبل از عمل جراحی است. به تدریج اپیتلیوم تحت هایپرپلازیا و هیپوپلازیا ترمیم می‌شود و بدین ترتیب سطح قرنیه هموار شده و دید بازیابی می‌گردد.
  • بیماران معمولاً بعد از دو هفته، استفاده از لنز طبی را از سر می‌گیرند.
  • توصیه می‌شود که بیماران برای تغییر عینک یا لنز طبی تا 2 ماه پس از جراحی صبر کنند.

مشکلات احتمالی

این روش دارای کمترین عوارض و مشکلات است. از آنجا که اشعه ماورای بنفش باکتری‌ها را از بین می‌برد، ریسک عفونت در این روش بسیار پایین است. در برخی موارد، تأخیر در ترمیم اپیتلیوم باعث اصلاح دیرتر در دید می‌شود اما این مسأله دائمی نخواهد بود.